Uçak Operasyonel Neden Nedir: Yolcu Hakları Nelerdir?

Uçak yolculuğunuzda gecikme, iptal veya biniş reddi yaşadığınız durumlarda havayolu şirketleri size bazı açıklamalar yapar. İşte “uçak operasyonel neden ne demek?” sorusunun cevabı da buradadır. Genellikle havayolunun kontrolünde olan, teknik veya lojistik sorunlardan kaynaklanan uçuş iptalleri için genel olarak operasyonel nedenler açıklaması yapılır. Operasyonel nedenler, teknik arızalardan mürettebat eksiliğine ve hatta fazla rezervasyona kadar birçok farklı sorundan kaynaklanabilir.

Peki operasyonel nedenlerle uçuşta gecikme olursa ne yapabilirsiniz? Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen ve operasyonel nedenlerle ortaya çıkan uçuş iptalleri ve rötarları hakkında yolcu koruma kanunları nelerdir? Burada, tüm bu soruları yanıtlayacağız ve operasyonel nedenler çerçevesinde yolcu haklarınıza dair bir genel bakış sunacağız.

Uçakta Operasyonel Neden Ne Anlama Gelir?

Havalimanında uçağınızın kalkmasını beklerken, uçuş takip ekranında rötar veya gecikme bildirimi görebilirsiniz. Bu bildirimin nedeni olarak “operasyonel nedenler” ifadesi yer alabilir. Peki ya uçak operasyonel neden ne demek?

Operasyonel nedenlerle gecikme, genel olarak havayolunun kontrolünde olan teknik, lojistik ve operasyonel süreçlerle alakalıdır. Bu tür gecikmeler, hava durumu gecikmeleri veya hava sahasında yaşanan yoğunluktan dolayı gerçekleşen gecikmelerden farklıdır.

Mücbir sebeplerden kaynaklanan uçuş gecikmelerinde, havayollarının yolcularına herhangi bir tazminat ödemesi gerekmiyor. Havalimanındaki ihtiyaçlarını karşılaması hariç herhangi bir yükümlülüğü de bulunmuyor. Örneğin aşırı kötü hava koşulları, savaş, terör tehdidi veya yanardağ patlaması gibi olağanüstü durumlar mücbir sebepler olarak kabul edilir. Bu gibi durumlarda, yolcu güvenliğini sağlamak ve yolcuların havalimanında konforlu bir şekilde beklemesi için gerekli tedbirleri almak havayolu şirketinin sorumluluğundadır.

Operasyonel süreçlerden kaynaklanan gecikmeler ise tamamen havayolunun kontrolünde olması nedeniyle yolcu haklarını gündeme getiriyor. Yani uçuşunuz geciktiğinde ve “Operasyonel sebep nedir?” sorusuna karşılık olarak aşağıdaki cevapları aldığınızda, havayolundan tazminat alabilirsiniz.

Yolcu ve Bagaj Taşıma

Yolcular veya bagaj taşıma sisteminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle uçuş gecikmeleri oluşabilir. IATA, bu tür gecikmeleri 1 ile başlayan kodlarla tanımlar. 1 ile başlayan uçak operasyonel neden, havayolu şirketinin hatasından kaynaklanarak yolcuların geç check-in yapmış olması olabilir. Check-in alanındaki sıkışıklık durumundan dolayı rezervasyon ve bagaj kayıt hataları ortaya çıkabilir. Havayolu şirketi tüm bu sorunları çözmeye çalışırken uçağın kalkış zamanını geciktirebilir. 

Kargo ve Posta İşleme

Gecikme kodu IATA tarafından 2 ile tanımlanan uçak operasyonel neden, kargo ve posta işleme ile bağlantılıdır. Kargo belgelerinde yer alan yanlışlıklar veya eksiklikler, kargo yükleme sürecini bozabilir. Aşırı bilet satışı veya rezervasyon hataları, lojistik aksaklıklar yaratabilir ve kargo işlemlerinde gecikmelere yol açabilir. Bununla birlikte, depodaki kargonun zamanında hazırlanmaması, tüm operasyonel planları olumsuz etkileyebilir.

Uçak ve Rampa İşlemleri

3 ile başlayan uçak operasyonel neden kodu, uçak ve rampa işlemleri ile ilgilidir. Bu tür gecikmeler başta hatalı belgeler (ağırlık hesaplamaları, yolcu listeleri vb.) olmak üzere yükleme/boşaltma aksaklıkları ve teknik ekipman sorunlarından kaynaklanır. Ayrıca yakıt sağlayıcıları veya catering gibi dış hizmet sağlayıcıların gecikmeleri de operasyon sürecini olumsuz etkileyebilir.

Teknik Gecikme

Havayolu hizmetlerinin en çok aldığı sorulardan biri “4 ile başlayan operasyonel neden ne demek?” olabilir. Teknik aksaklıkları kapsayan gecikmeler 4 ile başlayan kodlarla tanımlanıyor. Bu gecikme türünde uçak arızaları, planlanmamış bakım gerektirerek operasyonel süreçleri etkileyebiliyor. Rutin bakım harici yapılan bu özel kontroller uçağın kalkış zamanını erteleyebilir. Ayrıca yedek parça ve bakım ekipmanlarındaki sorunlar da operasyonel süreçlerin aksamasına sebep olabilir.

Hasar/Arıza

Gecikme kodu 5 ile başlayan operasyonel nedenler uçak hasarları ve otomatik ekipman arızalarıyla ilgilidir. Uçuş operasyonları sırasında oluşan kuş veya yıldırım çarpması, türbülans veya sert inişler gibi hasarlar, inceleme ve onarım yapılmasını gerektirebilir. Benzer şekilde boşaltma kazaları, yerde yaşanan çarpışmalar ve aşırı sert hava koşulları nedeniyle oluşan hasarlar da uçağın kalkış programını aksatabilir.

Operasyon ve Mürettebat Gecikmesi

IATA gecikme kodu 6 ile başlayan gecikme sebebi, operasyon ve mürettebat gecikmesi olarak tanımlanıyor. Burada uçuş planlamasındaki son dakika değişiklikleri, yakıt ayarlamaları ve yük değişiklikleri nedeniyle gecikmeler yaşanabiliyor. Ayrıca mürettebatın geç gelmesi veya zorunlu mürettebat dinlenme gereksinimleri nedeniyle de uçuş planlamasında aksaklıklar ortaya çıkabiliyor.

Uçuşta Fazla Rezervasyon

Uçuşların gecikmesinin arkasında yatan en büyük sebeplerden biri havayollarının fazla rezervasyon yapması olabiliyor. Bilet alıp da uçağa binmeyecek olan yolcu sayısını önceden tahmin edip telafi etmek üzere fazla rezervasyon yapan havayolları, bazen yolcuların uçağa alınmamasına neden olabilir.

Yukarıda belirtilen tüm sebepler havayolu şirketlerinin kontrolündedir. Dolayısıyla mücbir sebeplerden farklı olarak yolcuların mağduriyet yaşamasına neden olurlar. Operasyonel nedenlerle gecikme yaşadığınızda yolcu haklarına ne kadar hâkim olursanız seyahatinizi de o kadar güvenli bir şekilde tamamlayabilirsiniz.

Operasyonel Nedenler Doğrultusunda Yolcu Hakları Nelerdir?

Uçak yolculuğunuz operasyonel nedenlerle gecikmiş ya da iptal edilmiş olabilir. Aynı şekilde, fazla rezervasyon sebebiyle uçağa alınmama sorunları yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumda Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik kapsamında korunduğunuzu hatırlamakta fayda vardır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulan bu yönetmelik, Türk menşeli hava taşıma şirketlerinin Türkiye içi ve dışı uçuşlarında onaylı rezervasyonu olan tüm yolcular için geçerlidir. Aynı şekilde, yabancı havayollarının Türkiye’den yaptıkları uçuşlarda da bu yönetmelik geçerlidir.

Operasyonel nedenlerden dolayı uçağa kabul edilmeme durumunda tazminat alabilir misiniz?

Operasyonel nedenlerden dolayı uçağa alınmadığınız taktirde, SHY-Yolcu hakları kapsamında havayolu şirketinin size alternatif bir uçuş rotası sunması gerekiyor. Ayrıca bilet ücretinin iadesini isteyebilir ve seyahat başlangıç noktasına ücretsiz ulaşım da talep edebilirsiniz.

Operasyonel nedenlerden dolayı uçuş iptali olursa tazminat alabilir misiniz?

Evet, operasyonel nedenlerden dolayı uçuş iptali olduğunda, SHY-Yolcu hakları kapsamında uçuş tazminatı alma hakkınız bulunuyor. Uçuşu iptal edilen yolcuların, 2 hafta öncesinden bilgilendirilmesi zorunludur. Uçak arızası, fazla rezervasyon veya teknik sorunlar nedeniyle havalimanında gecikmeler yaşadığınızda doğrudan tazminat alma hakkınız bulunuyor.

Operasyonel nedenlerden dolayı uçuş iptali gerçekleştiğinde alacağınız tazminat tutarı uçuş mesafesine göre hesaplanıyor. İç hatlar uçuşlarında 100 euronun Türk lirası cinsinden karşılığı tazminat alınabiliyor. Dış hatlar yolculuklarında ise şu kurallar geçerli:

Tazminat bedelinin tamamı Türk lirası cinsinden ödenir. Ödeme yöntemleri arasında ise nakit ve banka havalesi gibi seçenekler yer alır.

Operasyonel nedenlerden dolayı uçuş gecikmesi olduğunda yolcu haklarınız nelerdir?

Uçakta operasyonel neden dolayısıyla gecikme ya da rötar sorunu yaşıyor olabilirsiniz. SHY-Yolcu hakları kapsamında, bu gibi durumlarda da havayollarından bedelsiz hizmet talep edebilirsiniz:

• 2 saat veya daha fazla gecikmelerde, yolculara ücretsiz olarak sıcak/soğuk içecekler sağlanır.

• 3 saat veya daha fazla gecikmelerde, yolculara sıcak/soğuk içecekler ve günün saatine göre kahvaltı veya yemek verilir.

• 4 saat veya daha fazla gecikmelerde, yolculara sıcak/soğuk içecekler, kahvaltı, yemek ve hafif ara yiyecekler sağlanır.

• 5 saatten fazla gecikmelerde, yolcu uçuşu iptal edebilir ve bilet bedelini geri alabilir. Ayrıca varış noktasına güzergâh değişikliği de talep edebilir.

Tüm bunlara ek olarak gecikme süresi 1 gece veya günü aştığında konaklama, ulaşım ve yemek masraflarınızın karşılanmasını talep etmek de mümkün. Uçuş aynı gün içerisinde gerçekleşmezse, havayolu şirketlerinin, yolcularını otel veya konaklama tesislerinde ağırlama yükümlülüğü bulunur. Ayrıca süre sınırı olmaksızın her türlü gecikme durumunda 2 ücretsiz telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti sağlanır.

Operasyonel neden Pegasus, Türk Hava Yolları, SunExpress ve Anadolu Jet gibi birçok farklı havayolu şirketi tarafından verilebilir. Tazminat alma hakkınız Türkiye’deki tüm havayolları şirketleri için geçerlidir. Diğer havayolu şirketlerinde ise gelen yolcular hariç olmak üzere Türkiye’deki bir havaalanından kalkış yapan tüm havayolları için geçerliliğini korur.

Havayolları şirketlerinin yolculuğunuzdan önce rötar ve iptal bilgisi sağlaması şarttır. Tamamen havayolu şirketlerinin kontrolündeki sebeplerle ortaya çıkan tüm gecikmelerde ise SHY-YOLCU hakları geçerliliğini korumaya devam eder.

Siz de operasyonel nedenlerden dolayı uçuş iptali veya gecikmesi mi yaşıyorsunuz? Tazminat alıp almama hakkınızı hızlı bir şekilde kontrol etmek ister misiniz? Tazminat uygunluğunu kontrol etmek için yasal işlemler ve belgeler arasında kaybolmanıza gerek yok. Sizi bu zahmetten kurtarmak adına oldukça işlevsel bir araç sunuyoruz.

Airhelp Tazminat Uygunluk Kontrolü aracını kullanarak uçuş bilgilerinizi girebilir, talep edebileceğiniz tazminat miktarını hızlı bir şekilde öğrenebilirsiniz. Başvuru sürecinde kolaylık elde etmek ve tüm süreci hızlandırmak için Airhelp ile hemen şimdi iletişime geçin!